Ken je ze, van die ongemakkelijke wachtruimtes. Met witte muren, teveel folders, een plant met hydrokorrels op een tafeltje en een handjevol mensen die elkaar begrijpend toeknikken. Kleine gesprekjes om de tijd te doden. Daar was ik afgelopen week, in zo’n wachtkamer. Maar deze keer was ik in één klap wakker en alert. “Goh, wat doe jij voor werk. Ohja, lifecoach, tof. Goh… ja… hoe ga je eigenlijk om met iemand die ongeneeslijk ziek is en echt heel bang is voor de dood?” Bam.
Je kunt je misschien voorstellen dat deze vraag me een beetje overviel.
Een serieuze vraag over een serieus onderwerp. Een vraag die er toe doet.
Het was zonde dat we slechts een paar minuutjes hadden, veel te kort om dit grote onderwerp even hapsnap te beantwoorden.
Een leidraad
In het korte gesprek dat volgde kwamen we samen tot de conclusie dat het in ieder geval aan te raden is om de angst serieus te nemen en er over in gesprek te gaan.
Bespreekbaar maken zorgt ervoor dat het uit de taboesfeer getrokken wordt. Zelfs als het probleem niet oplosbaar is, wordt het in ieder geval lichter door erover te praten. Het mag er zijn, dat lucht al op.
Het voeren van zo’n persoonlijk gesprek kan wat ongemakkelijk aanvoelen. Waar begin je en hoe kom je tot de kern?
Hieronder staan een aantal stappen die kunnen helpen als leidraad bij een gesprek.
- Zorg voor een veilige en vertrouwde omgeving.
Besteed eerst aandacht aan de ruimte. Waar ga je het gesprek voeren? Kies een plek waar iemand op zijn gemak is, zodat diegene vrijuit durft te praten.
Denk daarbij ook aan kleine zaken als de sfeer, verlichting en temperatuur in de kamer. Kleine beetjes helpen. Zorg dat jullie niet gestoord worden. Niets in hinderlijker dan een opengaande deur, zelfs als die ander snel weer verdwijnt. Geen afleiding, zodat het in de ruimte veilig blijft. Laat weten dat jullie even ongestoord willen praten en hang desnoods een briefje op. - Maak oprecht contact.
Het succes van het gesprek hangt af van de mate van verbinding. Parkeer je eigen meningen en zet je eigen wereldbeeld aan de kant. Verdiep je volledig in die ander, hoe ziet diegene het? Wat gaat er in hem of haar om? Pas als je met je volledige aandacht bij de ander bent, kun je de ander echt begrijpen en wellicht helpen. - Maak het klein. Laagje voor laagje, pel ‘angst voor de dood’ af.
Dood, dat beeld is ook groot en overweldigend. Maar waar is iemand nu precies bang voor? Vaak zie je dat het om een specifiek deel gaat. Angst voor pijn bijvoorbeeld. Of het lijden tijdens het sterven zelf. Sommige mensen zijn angstig voor het hiernamaals, om verantwoording af te moeten leggen. Of bang dat het er zo koud en stil is, dat je daar zo alleen bent.
Door in te zoomen en stil te staan bij de zere plek – de precieze angst – wordt het kleiner en daarmee al lichter. Er blijken ook veel dingen te zijn waar je neutraal instaat of eigenlijk best oké mee bent – of in ieder geval geen grote angst voor voelt. Dat stelt gerust. - Nu de zere plek gevonden is, is de volgende stap om te onderzoeken of die angst reëel is?
- Als het gaat om fysiek lijden vooraf, zoals pijn of benauwdheid, is het handig om de huisarts te betrekken. Vaak is er veel meer mogelijk dan wij weten, zoals bijvoorbeeld met medicatie. Echt lijden hoeft in deze tijd vaak niet meer. Er is genoeg kennis van het menselijk lichaam om het verloop zo comfortabel mogelijk te maken.
- De angst kan ook betrekking hebben op leven na de dood.
In dat geval kan ik eigenlijk maar één ding aanraden: kies ervoor om iets te geloven waar jij blij van wordt. Zie ook deze eerdere blog over gedachten.
Want laten we eerlijk zijn: niemand op aarde weet het. Niemand kan bewijzen dat zijn versie van het hiernamaals klopt. En als we het dan toch niet weten, kies dan een variant te geloven waar je gelukkig van wordt en die je rust geeft.
In het begin is dat misschien lastig, maar hoe meer je erover droomt, fantaseert en het jezelf voorstelt, hoe echter het wordt. Hoe zou je willen dat het is, wat is jouw droomscenario? En wie weet… heb je wel gelijk.
Acceptatie
Ondanks bovenstaande stappen kan er nog steeds sprake zijn van een (reële) angst die niet helemaal weg te nemen is. Hoe lastig ook, maar dit onder ogen zien helpt enorm. Sommige, zelfs veel dingen in het leven zijn niet te sturen en dan blijft er maar één ding over: Accepteren van wat onvermijdelijk is.
Uiteraard is dat makkelijker gezegd dan gedaan.
Acceptatie begint bij voelen wat er is. Emoties zijn als een bal die je onder water duwt. Vroeg of laat komt het toch boven. De angst toelaten is al een mooie stap, ook al voelt dat voor even afschuwelijk.
Door het er te laten zijn, komt er toch vaak ook opluchting. De zwaarte is er even af. Vaak zie dat er makkelijker gerelativeerd kan worden. Omdat mensen inzien dat het onderwerp waar men zo bang voor is, op dat moment zelf niet speelt. Je bent immers samen in een ruimte, waar je een relevant gesprek voert over iets wat misschien in de toekomst gaat komen.
Ook in deze alinea benadruk ik graag nogmaals de rol van de huisarts. Als de angst blijft, schroom dan niet om deze in te schakelen.
Opluchten
Angst voor de dood is een serieus en beladen onderwerp. Deze korte blog doet niet volledig recht aan de complexiteit ervan. Desondanks hoop ik je een lichtpuntje mee te geven en een zetje in de rug om ook de moeilijke gesprekken aan te gaan. Juist daar zit de kracht.
Zoals met zoveel angsten: alleen al het uitspreken kan ontzettend opluchten. Uitspreken kan een eerste stap naar acceptatie zijn.
Ik wens je alle goeds en veel mooie gesprekken,
Erica ❤
PS: Mocht je graag eens met mij praten over jouw ervaring, struggle of levensvraag, stuur me dan een persoonlijk bericht via het contactformulier. Ik hoor graag van je.
